De Tafel

Ik neem aan dat de tafel is uitgevonden om het eten te vergemakkelijken. Niet met bord op schoot of vanaf de grond, maar op zithoogte, en voor de liefhebber met de ellebogen op tafel.  Zo’n tafel is eigenlijk niet meer dan een plank met vier poten. Designers kunnen het nog een beetje verfraaien, maar het concept blijft hetzelfde: een gebruiksvoorwerp dat het gemak van de mens dient.
Soms krijgen alledaagse voorwerpen een diepere betekenis. Het steentje dat je vond in de rivier brengt je terug naar die onvergetelijke reis, de vlinder op je hand ervaar als je een signaal van boven, de kaars die je aansteekt is Licht van God en dat kleine stukje brood in je hand gaat vergezeld van de woorden ‘lichaam van Christus’. Het transformeert als het ware. Gewoon wordt bijzonder, aan het alledaagse wordt een dimensie toegevoegd. Het voorwerp wordt symbool (van grieks: samenvallen) en verwijst zo naar een andere werkelijkheid.

De tafel is ook zo’n symbool. Het verwijst naar iets wat je samen doet. Zodra je er omheen gaat zitten wordt het een gezelschap, een tafelgezelschap. In de context van Ruimzicht noemen we dat een convivium. Het is een gemeenschap van mensen, studenten in dit geval, die elkaar bij het eten ontmoeten en er hun ervaringen delen. Die kunnen alledaags zijn: ‘hoe was je college?’, ‘wat heb je vandaag gedaan’, maar verwijst in zijn eenvoud naar een verbondenheid die het singuliere overstijgt. Het wordt een ‘tafel van samen’. Je bent oprecht geïnteresseerd in wat de ander heeft beleefd.
Dat de tafel een symbool is, blijkt ook uit z’n tegendeel. Als mensen ruzie met elkaar hebben, willen ze vooral niet met elkaar aan tafel zitten. Denk bijvoorbeeld aan het tv-programma het Familiediner. Hoeveel moeite kost het wel niet om mensen die met elkaar in onmin leven rond de tafel te krijgen.

In convivium Tout Passe deden ze mee aan het project Student Eet Mee. Buitenlandse studenten, sommige als vluchteling in Nederland gekomen, werden uitgenodigd voor een maaltijd aan een Hollandse tafel. Niks bijzonders zou je zeggen, maar ook hier werd de tafel een symbool. Van gastvrijheid. Je stelt je huis open voor mensen die van elders komen, die thuis proberen te raken in een voor hen onbekende omgeving. Misschien hadden juist zij wel dat gewone gemist, van simpelweg aan tafel zitten en hun verhalen vertellen. In de bijbel horen we Jezus dan zeggen: ‘wat je aan de minste van deze hebt gedaan, heb je aan Mij gedaan’. Deze tafel van gastvrijheid krijgt daarmee een diepere dimensie, het is alsof je Jezus zelf ontvangt. In ons internationaal convivium Casa Mundo is die ontvangst inmiddels de gewoonste zaak van de wereld.

In het nieuwe theologische denken -in navolging van de filosoof Levinas- is de vreemdeling, het onbekende, het beeld van God. In wat je niet kent, in wat je vreemd is, komt God jou tegemoet. God is de Ander of het Andere. Dat kan een persoon zijn, maar ook een gedachte of overtuiging: een presentie of overtuiging die jou onbekend voorkomt. Wie weet schrik je ervan – waar heb je het over! – maar het kan ook het begin zijn van een goed gesprek: ‘wat bedoel je als je zegt…?’
De tafel is de plek waar zo’n gesprek kan worden gevoerd. Je staat voor de overtuiging die jij hebt, maar tegelijkertijd sta je open voor de ideeën en gedachten die de ander naar voren brengt. Wie weet brengt die ander/Ander je tot nieuwe inzichten, ontdek je iets wat je daarvoor nog niet wist. Je wordt gevoed, in de brede zin van het woord. En dat is winst.

We leven in een tijd waarin de tegenstellingen enorm zijn. Soms hoor of lees je, bijvoorbeeld op Facebook, hoe mensen elkaar veroordelen, en dan slaat de schrik je om het hart. Er is zoveel irritatie, frustratie en boosheid. Mensen zijn bang voor wat hen onbekend is en zij uiten dat op een heftige manier.
Het mooie van ‘de tafel’ is dat het een plek is waar je elkaar ontmoet en in de ogen kijkt. Laten we het zien als een ruimte waar je vrijuit je gedachten onder woorden kunt brengen. Misschien ontmoet je tegenspraak, wie weet krijg je bijval, het kan zijn dat je wordt weggehoond (ik pleit voor humor, onontbeerlijk) maar in elk geval vind je inspiratie voor het goede samenleven. Het convivium wordt ook wel een oefenruimte genoemd. Daar oefen je dat goede samenleven in de hoop dat het buiten de kring van het convivium – in de maatschappij – ook lukt.

Ik wens je smakelijk eten.

Florida de Kok